BUN PI MAY – TẾT CỔ TRUYỀN Ở LÀO

Vào giữa tháng 4, khi gió mùa Tây – Nam thổi qua, những cơn mưa gió mùa sắp đổ xuống, mở ra một năm mới ở nhiều nước Đông Nam Á, Tết truyền thống của Lào là Bun Pi Mai (Tết năm mới) hay Hot Nam Festa (Tết rắc nước), cầu cho nước quay về, cho sự sống sinh sôi, đâm chồi nảy lộc.

Mỗi quốc gia trên thế giới đón năm mới theo phong tục và truyền thống riêng. Để chào đón năm mới, mỗi quốc gia đều có những lễ hội đặc trưng riêng, mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Tết của người Lào bắt đầu từ ngày 13 đến ngày 15 tháng 4 dương lịch.

Theo truyền thống từ hàng ngàn năm trước, mỗi khi Tết đến xuân về, người dân Lào lại tổ chức lễ hội té nước. Trong ngày hội này, người dân Lào và du khách nước ngoài, không phân biệt giàu nghèo, tôn giáo, đều hòa chung niềm vui, hạnh phúc của một ngày hội thực sự.

Người Lào sống hiền lành chất phác. Trong ngày Tết, niềm vui lớn nhất là ở các ngôi chùa. Người ta cho nước thơm (nước ngâm hoa thơm) vào chum, vại, xô, chậu… để tắm cho Phật và chư Tăng. Cầu cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, cuộc sống dư dả, đất nước thái bình thịnh trị.

Tết cổ truyền Bun Pi May ở Lào còn có một đặc điểm là vào những ngày này, họ dù xa lạ hay bình dân, dù có địa vị trong xã hội hay không đều được gia chủ đón tiếp nồng nhiệt như nhau. và được thể hiện sự tôn trọng bằng “xô”. Nước văng khắp người trong chuyến thăm.

Người bị tạt nước, ướt quần áo thì vui hơn vì tin rằng mình sẽ gặp nhiều may mắn trong năm, đồng thời chứng tỏ mình được nhiều người yêu mến. Ngày đầu năm, ngoài tục té nước, té nước, nhiều trò chơi vui nhộn, lành mạnh liên quan đến sông nước diễn ra, trong đó ồn ào nhất là đua thuyền. Hầu như tỉnh nào cũng mở hội đua thuyền.

Mỗi vùng miền lại có những loại thuyền đua đẹp, trang trí rực rỡ và độc đáo khác nhau. Nhiều nhất là thuyền rồng, có những chiếc thuyền được tạc từ một thân cây cổ thụ quý từ rừng già, những chiếc thuyền sơn son thếp vàng và khảm xà cừ trang trí hoa văn công phu. Những hội bạn lái xe, mặc đồng phục sặc sỡ, mái chèo sáng bóng…

Lướt thuyền trước hết là lễ hội bắt tay hàng năm của đại diện rừng đại ngàn với dòng chảy lớn của sông Mẹ để dân làng tỏ lòng biết ơn thủy thần; với tổ tiên đã phù hộ độ trì để họ làm ăn yên ổn.

Ai không đi lễ hội du thuyền; vui đón tết với những trò vui khác từ miền sông nước nữa. Họ rủ nhau ra bờ sông, xúc những xe cát đầy ắp để xây những đồi cát nhỏ; quanh những cây cổ thụ trong sân chùa. Trên đỉnh núi cát cắm cờ phướn, băng rôn bằng dải lụa đủ màu sắc. Có người treo trên đỉnh và sườn núi cát những dấu ngũ sắc.

Trẻ em chạy quanh đồi cát, nhìn người lớn; và vui vẻ trò chuyện bên tranh nghệ thuật và cầu nguyện cho năm mới; nhiều phước lành như hạt cát trên núi sẽ đến với tất cả mọi người. Nhiều gia đình những ngày này ra sông đánh cá; Như lễ hội giải phóng ở cố đô Huế của chúng ta. Hội bắt cá trên sông cũng rộn ràng không kém những trò vui khác. Người Lào quan niệm thả cá ngày Tết để cầu chúc quê hương thịnh vượng; trên đồng lúa thơm, trên sông đầy cá béo.

Nhưng có một lễ hội được đông đảo người Lào tham gia vào ngày đầu năm mới, đó là lễ rước hoàng hậu mùa xuân. Phong tục này có từ xa xưa. Nữ hoàng của mùa xuân là Xian Khan; một trong bảy người con gái của thần bốn mặt – vị thần đã mang lại những điều tốt lành cho người dân Lào. Vì vậy, hàng năm trước ngày hội, người ta tổ chức thi sắc đẹp để tuyển ra bảy cô gái đẹp; xinh đẹp, chăm chỉ và giỏi giang. Vào giờ hoàng đạo, làm lễ rước hoàng hậu mùa xuân.

Cô gái đóng vai thần mùa xuân với một thanh kiếm; với một vòng lửa trên một tay và sáu chị em ăn mặc lộng lẫy ngồi trong một chiếc xe mui trần được trang trí lộng lẫy. Trong đám rước, người ta đeo mặt nạ Pu Nhé, Nhạ Nhè; Theo truyền thuyết, ông là người đàn ông và người phụ nữ đầu tiên khai sinh ra tộc người Lào. Đằng sau đám rước là một hàng người nối gót nhau khi họ bước đi; múa hát theo tiếng trống. Người bên đường tươi cười vẩy nước ngọt cho hội, chúc nhau những lời tốt đẹp nhất trong năm mới.

Trong những năm gần đây, Bun Pi May đã giới thiệu nội dung mới. Đó là trường hợp của các cơ quan; Văn phòng họp tổng kết công tác năm trước và phát động đợt thi đua mới; rằng năm tới sẽ có nhiều thành tựu mới. Xa hơn nữa là các hoạt động vui chơi được tổ chức dưới nhiều hình thức; hấp dẫn phù hợp với đặc điểm dân cư và phong tục tập quán của từng vùng miền. Với người Lào, giải trí là chính, ăn uống là phụ. Đâu đâu cũng vang tiếng trống, điệu múa năm đồng; khuấy động trái tim của các tay đua ở đó để tận hưởng cả đêm và cả buổi sáng.

Vui từ trong nhà ra ngoài ngõ, Vui làm năm ngày đêm như ngắn lại; nhưng dù vui vẻ, một số người Lào vẫn giữ bản tính hiền lành; ứng xử hòa nhã và luôn tôn trọng giá trị con người. Đó là lý do tại sao không có tiếng ồn ào vui vẻ nào cả; đánh nhau hoặc cãi vã ảnh hưởng đến hòa bình tự nhiên của ngôi làng.

Đình Phương (r.) (Theo: dulichlao.com)/ Nguồn: