Chuyển đổi số trong giáo dục

Chuyển đổi số mang lại lợi ích to lớn trong việc nâng cao chất lượng giáo dục. Công nghệ big data (dữ liệu lớn) giúp phân tích hành vi học tập của học sinh để có những hỗ trợ, tư vấn phù hợp. Ngoài ra, Nguồn học liệu mở giúp tri thức được lan tỏa nhanh chóng và người học chủ động.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục – cần thiết để “học tập suốt đời”

Ngày 03 tháng 6 năm 2020, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định số Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” Do đó, giáo dục là ưu tiên thứ hai cho chuyển đổi số sau ngành y tế. Điều này cho thấy tầm quan trọng của giáo dục và việc chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục có tác động lớn đến sự phát triển của đất nước.

Về cơ bản, chuyển đổi số là việc chuyển các hoạt động của con người từ thế giới thực sang thế giới ảo trên môi trường Internet. Thời gian vừa qua, dịch bệnh COVID-19 đã tác động lớn đến ngành giáo dục. Tại Việt Nam, nhiều cơ sở giáo dục, trường học áp dụng hình thức dạy học trực tuyến trong và sau đại dịch COVID-19.

Chuyển đổi số mang lại những lợi ích to lớn như: nâng cao chất lượng giáo dục. Công nghệ big data (dữ liệu lớn) giúp phân tích hành vi học tập của học sinh để có những hỗ trợ, tư vấn phù hợp. Mở ra nguồn học liệu, giúp học sinh và giáo viên kết nối tri thức hiệu quả mọi lúc, mọi nơi.

Để thực hiện đề án Giáo dục thông minh và Học tập suốt đời trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2021-2030 của Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đang xây dựng và hoàn thiện hệ thống quản lý giáo dục, tổ chức dạy học và đánh giá thông minh.

Việc triển khai dạy học AI (trí tuệ nhân tạo) trong trường THCS là một trong những hoạt động nhằm thực hiện đề án. Từ năm học 2022 – 2023, TP.HCM thí điểm đưa AI vào chương trình chính khóa cấp THCS và THPT.

Cùng với đó, năm học 2022-2023, TP.HCM dành 35% thời lượng học trực tuyến. Theo người đứng đầu ngành giáo dục TP.HCM, việc tổ chức dạy học trực tuyến nhằm tăng khả năng tự học, chủ động học tập của học sinh và tăng khả năng đọc hiểu. Có kiểm tra đánh giá sẽ giúp giáo viên định lượng được học sinh. Trong quá trình kiểm tra, giáo viên sẽ biết học sinh có tự học hay không.

Sự chuyển đổi kỹ thuật số được nhìn thấy bởi đại dịch COVID-19

Tháng 5/2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo có báo cáo về việc thực hiện Nghị quyết số 41/2021/QH15 gửi các vị đại biểu Quốc hội kỳ họp thứ ba, Quốc hội khóa XV. Đặc biệt, báo cáo nêu bật những khó khăn của việc dạy và học trực tuyến trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp.

Vì vậy, có 43% giáo viên gặp khó khăn khi học sinh không hợp tác trong quá trình học trực tuyến và 35,5% giáo viên gặp khó khăn khi cha mẹ học sinh không ủng hộ, hợp tác. Có 26,5% học sinh gặp khó khăn trong việc trao đổi với giáo viên dưới hình thức Internet.

Nhóm tác giả Bùi Quang Dũng, Trường Đại học Khoa học, Đại học Huế cho rằng, việc chuyển đổi từ hình thức học truyền thống sang hình thức học trực tuyến đã đặt ra nhiều thách thức cho sinh viên Khoa Du lịch. Cụ thể, 73,7% sinh viên cảm thấy bị bó buộc và không thể đi du lịch. Yếu tố tâm lý như “khó tập trung”, “thiếu động lực” cũng là một trong những rào cản mà sinh viên gặp phải khi học trực tuyến.

Đặt học trực tuyến từ một tỷ lệ nhất định

Nếu không thể thay thế hoàn toàn, việc dạy và học trực tuyến ở một mức độ nhất định (khoảng 35%) ở các trường THCS, THPT có môi trường tốt và bắt buộc ở tất cả các trường. Các trường đại học và cao đẳng trên cả nước có mức học phí phải chăng.

Dẫu biết rằng, việc chuyển đổi số trong giáo dục vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức như: nhiều quốc gia chưa đáp ứng được yêu cầu dạy và học; Các cơ sở dữ liệu chuyên ngành số hóa đòi hỏi đầu tư lớn về nhân lực, việc xây dựng kho dữ liệu số nếu thực hiện không bài bản sẽ gây lãng phí thời gian, công sức, tiền bạc; Hành lang pháp lý cho dạy học trực tuyến còn thiếu; Không thể xây dựng chương trình giảng dạy, kiểm tra và đánh giá trực tuyến trong một sớm một chiều.

Học sinh tiểu học TP.HCM học trực tuyến trong mùa dịch COVID-19 hoành hành. Ảnh: Cổng thông tin điện tử TP.HCM

Để quá trình chuyển đổi số trong giáo dục phát huy hiệu quả, sinh viên cần nâng cao trình độ ngoại ngữ. Quyết định phê duyệt Chương trình “Hỗ trợ nâng cao trình độ ngoại ngữ và hội nhập quốc tế cho thanh niên Việt Nam giai đoạn 2022-2030” do Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam ký ngày 25/11/2022 với nội dung đến năm 2030, tất cả các trường đại học, cao đẳng, trung học phổ thông nên thành lập hoặc duy trì thường xuyên ít nhất một câu lạc bộ ngoại ngữ và hội nhập quốc tế cũng nhằm mục đích này. …

Việc xem dạy học trực tuyến ở các nước phát triển đơn giản hơn nhiều. Giáo sư Trương Nguyện Thành (Tiến sĩ Hóa học tính toán tại Đại học Minnesota, Giáo sư danh dự tại Đại học Utah) chia sẻ, vào cuối năm 2020 và 2021, tại căn hộ của ông ở TP.HCM, 2 giờ mỗi sáng trong tuần ông thức dậy và học tập của gần 500 học sinh tại Mỹ một cách dễ dàng thuận tiện, cả thầy và trò không gặp khó khăn gì.

Cũng theo GS Trương Nguyện Thành, trước đại dịch COVID-19, các nhà tổ chức đào tạo thường cảm thấy học trực tiếp quá thỏa mãn, học trực tuyến là dư thừa. Trong khi đó, các trường đại học ở Mỹ và các nước tiên tiến khác hiểu rằng hệ thống dạy học và quản lý lớp học trực tuyến là công cụ giúp giáo viên được đào tạo tốt hơn chứ không thể thay thế.

Phan Thế Hoài/ Nguồn: Dân trí và khuyến học