Những ngôn ngữ Sài Gòn vay mượn từ tiếng Pháp

Việt Nam nói chung và Sài Gòn nói riêng đã từng có một thời kỳ bị Pháp đô hộ. Chính vì vậy, tiếng Pháp đã tác động sâu sắc đến đời sống văn hóa, xã hội của người Việt Nam.

Đại từ nhân xưng:

công thức (bạn, bạn – tôi),

moa hay muay (tôi, tôi – moi),

en hoặc en (cô ấy, cô ấy – elle),

Luy hay Loy (he, he – lui),

ugh hoặc mex (anh ấy, anh ấy – thưa ngài)…

Một câu châm biếm: “Hôm qua, khi cô ấy đang ở trên tàu, cô ấy đói đến nỗi phải tè ra đằng trước toa” (xe ở đây có hai nghĩa: toa tàu, nhưng cũng có nghĩa là toi (he) trong tiếng Pháp” ).

Tên cho sự vật

đường ray (đường sắt)

Aiguiller có nghĩa là kiểm tra máy ghi (aiguille) để tàu vượt tuyến khác.

Phá kỷ lục cũng có nghĩa là thay đổi môn học, chuyển từ môn mình không thích sang môn khác.

cao su

kẹo cao su (kẹo cao su)

bao cao su (hay còn gọi là “cầu vồng” dùng để tránh thai hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục)…

ngân hàng (ngân hàng)

xà phòng (xà phòng)

Từ ngữ về thức ăn và nước uống

bình thường (menu – menu)

bít tết (từ tiếng Pháp bifteck mượn từ tiếng Anh gốc – bít tết)

bia (rượu – bière, làm từ hoa bia, còn gọi là hoa bia – houblon)

mùa hè (mùa hè – rượu vang)

Xúc xích (nước sốt)

ngỗng (ngỗng)

giăm bông

thịt phi lê (thịt thăn, thịt thăn – thăn)

Món ăn bao gồm ragu (ragu), cà ri (kari)

tiền boa: boo-boa (tiền thưởng – pourboire)

baguette (bánh mì nhỏ, dài – baguette)

pate (một loại bánh nhân thịt, ăn nóng giòn ngon – pathé chaud)

bánh sừng bò (còn được gọi là brioche)

trứng tráng (trứng chiên một mặt còn nguyên lòng đỏ – oeuf sur le plat)

trứng tráng (trứng tráng)

hay trứng cóc (trứng luộc, khi ăn có người thích cho thêm chút muối tiêu – oeuf à la coque).

cà phê (cà phê)

bộ lọc (bộ lọc trong cà phê)

Tên quần áo

áo sơ mi (áo sơ mi)

vòng bít (còng tay)

áo khoác (áo vest)

hoặc trang phục

cà vạt

các vịnh

và cả hai tay đều đeo găng tay (gants) để giữ ấm.

Những người phụ nữ ở trên mặc áo nịt ngực (corsets – soutien-gorge)

Có cầu trượt xuống.

thư bên trong một chiếc áo sơ mi

Quần mặc phải có lam-tuya (thắt lưng – ceinture)

và khi trời nóng thì mặc quần đùi (quần đùi, short của Pháp mượn từ quần đùi của Anh).

cotton (vải bông – cotton)

hoặc len (làm bằng len – laine)

Trên đầu đội mũ phớt (feutre, một loại mũ phớt)

mũ nồi (mũ nồi, một loại mũ nồi)…

Dép xăng đan

Sau này, người Sài Gòn làm thêm dép sabo (sabot vốn là tiếng Pháp của guốc).

giày cao gót (giày lính)

Loại lính dù, biệt kích (commandos) ngày nay được gọi là commando (biệt kích).

Một đoàn xe quân sự được hộ tống gọi là đoàn xe (convoa, tiếng Việt giống con voi!).

Thuật ngữ quân sự chỉ công sự xây thành một khối kiên cố, dùng để phòng thủ, cố thủ nơi gọi là lô cốt, có từ blockhaus.

ma-tà (bắt nguồn từ tiếng Pháp matraque, có nghĩa là cây gậy)

cảnh sát (constable)

lít (cảnh sát)

cò (ủy viên)

lực lượng hải quan (nay gọi là hải quan) được gọi là douane,

Những tiếng Sài Gòn chỉ nông sản

đậu limana (còn được gọi là hariko verte),

petits-pois (petits-pois)

bắp cải (bắp cải – chou), súp lơ (bông cải xanh – chou-fleur)

xà lách (xà lách)

cải xoong (hay còn gọi là cải xoong – watercress)

cà rốt (carrot), atisô (atisô)

Từ ngữ về âm nhạc

Từ điệu valse, điệu tango… đến dương cầm (piano), vĩ cầm (violin), hòa tấu (piano)

Tại Dáng đẹp (trường vũ – khiêu vũ)

uk-ket (ban nhạc – dàn nhạc)

ca-ve (cô gái vũ nữ – cavalière). Ngày nay người ta dùng từ cave để chỉ tất cả những cô gái làm ra tiền, điều này hoàn toàn khác với nghĩa gốc của nó.

Ngôn ngữ Sài Gòn nói về đồ ăn vặt

bơ (bơ)

phô mai (từ)

kem (kem)

Sữa Ông Thọ (Trường Thọ)

và Con chim (Nestlé)

tuổi thọ (tuổi thọ)

chủ cửa hàng “ảnh miễn phí”

Núi Trắng (Lait Mont-Blanc)

Lon Guigoz thường được chúng tôi gọi là “lon gỗ”.

Ngôn ngữ Sài Gòn cho công cụ và máy móc

ô tô (ô tô – ô tô, ô tô)

Xe cũ khởi động bằng cách quay tay quay.

demar (để hâm nóng – démarreur).

Sau khi đánh lửa (demarrer), xe sẽ nổ máy, phun nước (tài xế – driver)

vô lăng

nỗi buồn (sorrow – clé)

nỗi buồn

Đinh ốc

tuốc nơ vít (tuốc nơ vít – tournevis)

mét (thiết bị đồng hồ – máy tính)

công tắc (công tắc – tiếp điểm)…

kẻ ghi-đông (tay lái – gudon)

bàn đạp (bàn đạp)

ống (bánh trong – buồng khí)

bao-túi (để chở hàng – porte-luggage).

chuỗi (chuỗi – chuỗi)

cassette (một bộ phận của xe đạp bao gồm hai vành kim loại lồng vào nhau có thể xoay tự do theo một hướng – roue libre)

phanh (frena – frein)

gau-de-bu (vè chắn bùn – garde-boue)

người làm vườn (garde-chaine).

ống bơm (bơm)

một máy phát điện (dynamo – máy phát điện bật đèn để đi vào ban đêm).

“You John, smack dawg, Squishy Mex, smack all of us”. Đại khái câu này là tí vàng (vàng), tí đen (noir), ăn mày (monsieur), ăn tao (moi).

Ngọc Sơn (tổng hợp)